fbpx

Co to jest? Czyli słownik pojęć motoryzacyjnych

Słownik pojęć motoryzacyjnych

Co to jest? Czyli słownik pojęć motoryzacyjnych.

Wyjaśnienie skrótów: 2WD, 4 MATIC, 4WD, 7G-TRONIC, ABS, ACD, Active Body Control, Airmatic, ASC, AYC, Bi Turbo, Bluetooth, Common Rail, DSG, Duratec, Emisja CO2, Intercooler … i wiele więcej. Teraz wszystko zrozumiesz.

 

Słownik pojęć motoryzacyjnych

 

2WD – Oznaczenie napędu na jedną oś np. dwa przednie koła

4 MATIC – Oznaczenie układu napędowego na wszystkie koła stosowanego w Mercedesach.

4WD – Oznaczenie napędu na obie osie (cztery koła). Występuje w dwóch konfiguracjach:

  • napęd może być przenoszony na jedną oś, a w określonych warunkach druga oś jest automatycznie dołączana
  • cały czas napędzane są obie osie.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

4×4 – określenie rodzaju napędu. Oznacza iż w pojeździe napędzane są wszystkie koła. Oznaczeniem 4×4 określany jest również napęd jednej osi z możliwością dołączenia napędu osi drugiej. W zależności od producenta może posiadać różną nazwę np. w Audi nazywa się quattro.

7G-TRONIC – Automatyczna skrzynia biegów stosowana w Mercedesach, umożliwia utrzymanie optymalnego poziomu obrotów. Dzięki jej siedmiu stopniom skoki prędkości obrotowych pomiędzy biegami są mniejsze, co przyczynia się do spokojniejszej pracy silnika. Zmiany biegów są niemalże niewyczuwalne, a przy redukcji umożliwia nawet pominięcie poszczególnych biegów.

ABC(Active Body Control) – aktywna kontrola karoserii. System stosowany przez Mercedesa w najdroższych modelach. We współpracy z pneumatycznym zawieszeniem aktywnie przeciwdziała wychyleniom karoserii podczas pokonywania zakrętów z dużą prędkością oraz nurkowaniu przy hamowaniu.

ABS(Anti Blockier System lub Anti-Lock Brakes System) – układ stosowany w pojazdach mechanicznych celem zapobiegania blokowania blokowaniu kół podczas hamowania, jako element układu hamulcowego. ABS zapobiega zjawiskom występującym po zablokowaniu kół, takim jak ściąganie samochodu w bok, wirowanie samochodu, utrata kontroli nad kierowaniem samochodem.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

A/C (Air Condition) – klimatyzacja

ACD– System zwiększający przyczepność auta oparty na centralnym aktywnym mechanizmie różnicowym który działa poprzez regulację napędu kół przedniej i tylnej osi. Stosowany np. w Mitsubishi Lancer EVO XACC(Adaptive Cruise Control) – hamowanie, przyspieszanie, utrzymywanie bezpiecznego odstępu od pojazdu jadącego z przodu – prowadzenie samochodu wymaga maksimum koncentracji. System Adaptive Cruise Control (ACC) firmy Bosch sprawia, że podróż samochodem staje się przyjemniejsza i bardziej relaksująca. Czujniki radarowe systemu utrzymują właściwy odstęp i prędkość samochodu, dopasowując je do natężenia ruchu.

ACE – elektroniczny system kontroli przechyłów bocznych nadwozia stosowany w autach terenowych

AHR (Active Head Restraint) – system aktywnych zagłówków . Zmniejsza ryzyko uszkodzenia kręgosłupa i mięśni szyi u kierowcy i pasażerów w czasie zderzenia. W razie wypadku aktywne zagłówki błyskawicznie podnoszą się i przesuwają w stronę głowy, aby uprzedzić jej uderzenie w zagłówek i zmniejszyć siłę bezwładnego przemieszczenia się głowy do przodu.

ADB (Automatic Differential Break) – system automatycznej blokady mechanizmu różnicowego, ułatwiający jazdę w trudnym terenie

Air Bags lub SRS (Supplemental Restraint System) – poduszki chroniące kierowcę i pasażerów, uaktywniające się podczas zderzenia (czołowego przy poduszkach czołowych lub bocznego przy poduszkach bocznych) poprzez natychmiastowe (kilkadziesiąt milisekund) wypełnienie się gazem

Słownik pojęć motoryzacyjnych

Airmatic– Zawieszenie pneumatyczne z regulowanym elektronicznie systemem amortyzacji stosowane w Mercedesach. Współpracuje z automatyczną regulacją amortyzatorów, która stale dostosowuje ich pracę do aktualnej sytuacji jezdnej. Na zniszczonych odcinkach dróg lub trudnych podjazdach możliwe jest ponadto podniesienie nadwozia, a przez to zwiększenie prześwitu. Przy dłuższej jeździe z większą prędkością pojazd opuszcza się automatycznie, co poprawia stabilność jazdy i zmniejsza opór powietrza.AQUAPLANING – utraty przyczepności na mokrej nawierzchni

ASR(Antislip Regulation) – kontrola trakcji z działaniem na hamulce i silnik; kontroluje samochód interweniując automatycznie w przypadku poślizgu jednego lub obu kół napędowych. W zależności od warunków poślizgu aktywowane są dwa różne systemy kontroli:

Słownik pojęć motoryzacyjnych

  • jeżeli występuje poślizg obu kół napędowych, ASR interweniuje zmniejszając moc przenoszoną z silnika;
  • jeżeli występuje poślizg tylko jednego koła napędowego, ASR interweniuje automatycznie, hamując tylko to koło.

Działanie systemu ASR jest szczególnie użyteczne w następujących przypadkach:

  • poślizgu na zakręcie koła wewnętrznego pod wpływem zmian dynamicznych obciążenia lub nadmiernego przyspieszenia;
  • zbyt dużej mocy przenoszonej na koła w stosunku do stanu nawierzchni drogi;
  • przyspieszania na drodze o nierównej nawierzchni, pokrytej śniegiem lub lodem;
  • utraty przyczepności na mokrej nawierzchni (aquaplaning)

Słownik pojęć motoryzacyjnych

AWD – Z ang.: Ali Wheels Driven (wszystkie koła napędzane), okrśelenie Volvo opracowanego przez tę firmę systemu napędu 4×4.

AT – określenie oznaczające automatyczną skrzynie biegów

AYC– System poprawiający przyczepność auta w trakcie pokonywania zakrętów działa poprzez regulację momentu pomiędzy kołami osi tylnej pojazdu. Stosowany np. w Mitsubishi Lancer EVO X.ALTERNATOR – Rodzaj prądnicy, urządzenie napędzane przez silnik, służące do generowania prądu podczas pracy silnika. Od prądnicy alternator różni się przede wszystkim tym, że wytwarza prąd zmienny (trójfazowy), oraz wyższą wydajnością, co ma duże znaczenie wobec wciąż zwiększającego się zapotrzebowania na energię w nowoczesnych autach. Problemem jest nagrzewanie się alternatora. Do niedawna wystarczał wiatrak chłodzący, coraz częściej wykorzystuje się chłodzenie cieczą lub nawet płynnym sodem. Ponieważ do instalacji samochodowej alternator musi oddawać prąd stały, wyposażony jest on w zespół diod prostowniczych. Prąd wzbudzania dostarczany jest do wirnika (za pomocą szczotek), a wytwarzany w stojanie (odwrotnie niż w prądnicy prądu stałego). Przy maksymalnych obrotach alternator odbiera średnio około 1-2 KM mocy silnika.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

AMORTYZATOR – Element zawieszenia służący do niwelowania wahań karoserii powstających w wyniku sprężynowania resorów samochodu. Dzięki amortyzatorowi koło pozostaje w stałym kontakcie z jezdnią, przez co zarówno kierowanie pojazdem, jak i hamowanie są skuteczniejsze, a sama jazda bardziej komfortowa. Istnieją amortyzatory cierne (najstarsze, dziś już niespotykane), gdzie ruchy resorów ograniczone są przez hamowane tarciem ramię amortyzatora, a także teleskopowe. Te ostatnie mogą być hydrauliczne lub gazowo-hydrauliczne. Określenie to oznacza środek, którym wypełnione są amortyzatory. Tu tarcie ograniczające skoki resorów wytwarzane jest przez układ zaworów wewnątrz amortyzatora, utrudniający przemieszczanie się oleju pomiędzy elementami amortyzatora. Wykorzystanie gazu i oleju (każdy pozostaje w innej części amortyzatora) zapobiega pienieniu się oleju podczas intensywnego użytkowania. Najnowszym rozwiązaniem są amortyzatory magnetoreologiczne, wypełnione płynem o gęstości zmieniającej się w zależności od przepuszczanego przezeń prądu. W efekcie możliwa jest w czasie jazdy regulacja twardości (od komfortowej po sportową). W zawieszeniu hydropenumatycznym układ ciśnieniowy przejmuje rolę resorów i amortyzatorów.

APARAT ZAPŁONOWY – Urządzenie służące do sterowania zapłonem, a więc cyklami wytwarzania prądu wysokiego napięcia przez cewkę zapłonowją oraz przekazujące go w odpowiednim czasie i kolejności do świec zapłonowych silnika benzynowego. W jego skład wchodzją: rozdzielacz zapłonu (kopułka i palec rozdzielacza) oraz układ sterujjący pracą cewki (przerywacz, czujnik halotronowy lub układ tyrystorowy).

BAGNET OLEJOWY – Element służący do kontroli poziomu oleju w silniku lub automatycznej skrzyni biegów. Jest to elastyczna listewka metalowa lub plastikowa, wsuwana w specjalny otwór w bloku, misce olejowej albo obudowie automatycznej skrzyni. Na końcowym fragmencie bagnetu znajdują się oznaczenia umożliwiajjące odczyt poziomu oleju (min. – max). W nowoczesnych samochodach równocześnie (nigdy zamiast!) bagnetu olejowego stosuje się elektroniczne urządzenia, informujące kierowcę za pośrednictwem wyświetlacza lub wskaźnika o poziomie oleju. Najbardziej zaawansowanym sensorem tego typu jest czujnik stanu oleju skonstruowany i opatentowany przez firmę Delphi, podający także temperaturę i stopień zużycia oleju.

BELKA SKRĘTNA – Zwana często osią zespoloną, jest elementem zawieszenia pół-zależnego, w którym koła resorowane są na sprężynach śrubowych, a elastyczna belka skrętna, z którą są połączone wahacze, pełni rolę resorująco-stabilizującą.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

BIEG JAŁOWY – najniższa prędkość obrotowa silnika, przy której wytwarza on moc wystarczającą do pokonania oporów wewnętrznych i zewnętrznych. W praktyce oznacza to, że pracuje on równo i jest w stanie za pośrednictwem alternatora oraz pomp zaopatrzyć w prąd elektryczny oraz właściwe ciśnienie robocze wszystkie urządzenia samochodu, nie gasnąc przy tym

BY-WIRE – Ogólne określenie techniki sterowania mechanicznymi układami samochodu bez bezpośredniego mechanicznego połączenia, za pomocą elektronicznie sterowanych i komputerowo nadzorowanych systemów. Zasada jest w każdym przypadku jednakowa – ruchy kierowcy (polecenia wydawane stopami lub rękami) są odbierane przez układy elektroniczne, które je odpowiednio przetwarzają i przekazują w czasie rzeczywistym w formie cyfrowej do komputera. Ten odpowiednio steruje siłownikami elektrycznymi lub elektrohydraulicznymi wykonującymi ostatecznie polecenie. Zalety systemów By-Wire to znacznie mniejsza masa, łatwość ich pomieszczenia w samochodzie i wyższa skuteczność. Ta ostatnia cecha wynika z faktu, że np. nadzorowany elektronicznie układ kierowniczy nie dopuści do przesadnych manewrów, które mogłyby doprowadzić do wypadnięcia z drogi, a takiż hamulec szybciej wyczuje, czy konieczne jest hamowanie awaryjne, czy tylko przyhamowanie. Ponadto zdecydowanie lepsze i łatwiejsze jest skorelowanie funkcjonowania tych układów z elektroniką pojazdu. Wśród technik By-Wire znajdziemy takie, które już weszły do seryjnej produkcji, jak i wciąż pozostające w fazie projektowej lub przedprodukcyjnej. W pierwszej grupie jest obecnie elektroniczny gaz, (e-gaz, Drire-by–Wire) oraz elektrohydrauliczny układ hamulcowy Brake-By-Wire (SBC, EHB), stosowany na razie wyłącznie przez Mercedesa i BMW. W fazie badań znajdziemy Steer-by-Wire (elektroniczny układ kierowniczy). To ostatnie rozwijązanie stanowi także podstawę konstrukcji eksperymentalnej odmiany systemu 4WS projektu firmy Delphi (Quadrasteer), w którym tylne koła również są skrętne, ale komputer decyduje o kierunku i stopniu ich wychylenia. Takie funkcjonowanie nie byłoby możliwe do zrealizowania przy mechanicznych połączeniach.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

Bi TURBO – Układ dwóch turbosprężarek powodujący zwiększenie momentu obrotowego już w niskim zakresie obrotów, a tym samym zwiększenie mocy silnika w porównaniu do silników ze sprężarką lub bez niej.

BLOKADA TYLNEGO MOSTU– system umożliwiający całkowite zablokowanie mechanizmu różnicowego pozwalając na przeniesienie do 100 procent siły napędowej na koło o najlepszej przyczepności. Dzięki temu zwiększone jest bezpieczeństwo i panowanie nad samochodem nawet w bardzo trudnych warunkach np. w terenie lub na śliskiej nawierzchni.

Cabrio lub Convertible (Saab) – rodzaj otwartego nadwozia samochodu, zwykle ze składanym dachem (miękkim lub twardym)

CHIP – Z ang. kość, czyli inaczej pamięć komputerowa; jest umieszczony między innymi w komputerze sterującym pracą silnika i ma w swoim wnętrzu zapisane tzw. mapy, czyli tabele danych. Na tej podstawie komputer, mierząc prędkość obrotową silnika, zakres wciśnięcia pedału gazu, temperaturę itp., odczytuje z tabeli ilość paliwa, jaką mają podać wtryskiwacze. Analogicznie jest w przypadku chipów zapłonu, ABS i innych systemów. Zmiana danych w pamięci jest określana mianem chiptuningu i pozwala na poprawę osiągów silnika.

CDI – Rodzina wysokoprężnych silników Mercedesa z bezpośrednim wtryskiem oleju napędowego typu Common Rail.

CDTI – Rodzina wysokoprężnych silników GM (Opel) z bezpośrednim wtryskiem oleju napędowego typu Common Rail.

COMMON RAIL – Bezpośredni wtrysk paliwa Common rail jest nowoczesną wersją systemu bezpośredniego wtrysku paliwa w silnikach Diesela. Główna różnica polega na tym, iż układ dostarczania paliwa posiada akumulator ciśnienia zasilający wtryskiwacze ciśnieniem około 10 razy wyższym niż ma to miejsce w klasycznych układach. Pozwala to na podział dawki paliwa na 3 etapy: dawka pilotująca, dawka właściwa oraz dawka dopalająca. W kolejnych generacjach silnika Common rail jak np. MultiJet Fiata liczba etapów wtrysku może być wieksza niż 3 i nie musi byc stała – może się zmianiać w zależności od takich czynników jak obciążenie silnika, obroty itp. Silniki Common rail charakteryzują się mniejszym wydzielaniem ciepła,mniejszym hałasem oraz mniejszą emisją spalin niż silniki poprzedniej generacji. Silniki Common rail zostały jako pierwsze użyte przez Fiata w modelach Alfa Romeo, a technologia jest powszechnie używana przez Fiata pod handlową nazwą JTD oraz MultiJet.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

Coupe – rodzaj dwudrzwiowego nadwozia auta sportowego

D – silnik wysokoprężny (Diesel)

DAV – system regulujący w zależności od prędkości jazdy siłę wspomagania układu kierowniczego. Im szybciej jedziemy, tym mniejsza jest siła wspomagania i na odwrót.

DCI – Określenie rodziny wysokoprężnych jednostek napędowych Renault z bezpośrednim wtryskiem.

DIESEL – potoczne określenie silnika wysokoprężnego; zasilany olejem napędowym silnik spalania wewnętrznego z zapłonem samoczynnym, beziskrowym.

DOŁADOWANIE – podwyższenie mocy silnika spalinowego poprzez zwiększenie napełnienia cylindrów pracującego silnika, polegające na wstępnym sprężeniu ładunku powietrza lub mieszanki.

DPF – Filtr cząstek stałych w silnikach wysokoprężnych, który oczyszcza spaliny silnika z cząsteczek sadzy powodując znaczne zredukowanie zanieczyszczeń wydobywających się do atmosfery w trakcie pracy silnika.

DSG – Dwusprzęgłowa automatyczna skrzynia biegów pozwala na płynną zmianę biegu w ciągu zaledwie 0,03 do 0,04 s, a moment obrotowy przekazywany jest na koła bez przerwy. Może być obsługiwana przez kierowcę zarówno w trybie ręcznym (tiptronic), jak i automatycznym. Ręczna zmiana biegów możliwa jest przy użyciu dźwigni zmiany biegów lub manetek umieszczonych na kierownicy. Obecnie dostępna jest w samochodach z grupy Volkswagena.

DURATEC – Oznaczenie silnika benzynowego rzędowego z dwoma wałkami rozrządu w głowicy, kadłubem silnika i głowicą wykonaną ze stopu aluminium, wtrysk wielopunktowy sterowany elektronicznie.

EBD – elektroniczny system rozdziału siły hamowania na poszczególne koła samochodu (Electronic Brake Distributor). System dostosowuje siłę hamowania w zależności od przyczepności danego koła do powierzchni.

EBV – elektroniczny system „dociskający” za nas pedał hamulca w razie potrzeby polepszając skuteczność hamowania. Zwiększa on ciśnienie płynu hamulcowego podczas gwałtownego hamowania.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

EHB – Z niem. Elektrohydraulische Bremse, Brake-Bsy-Wire, elektrohydrauliczny układ hamulcowy stosowany np. w Mercedesie.

ESP – ang. Electronic Stability Program elektroniczny program stabilizacji – układ elektroniczny stabilizujący tor jazdy samochodu podczas pokonywania zakrętu przejmujący kontrolę nad połączonymi układami ABS i ASR. System ten uaktywnia się samoczynnie, przyhamowując jedno lub kilka kół, z chwilą, gdy odpowiedni czujnik wykryje tendencję do wyślizgnięcia się samochodu z zakrętu. Niektórzy producenci nazywają go inaczej, np. VSC, DSTC itp. System ten działa na bardzo prostej zasadzie – zablokowane koło można poruszyć w każdą stronę (czyli także na boki) używając podobnej siły. W efekcie, na zakręcie koło jest wynoszone tam, gdzie działa odśrodkowa, czyli na zewnątrz zakrętu. Wykorzystując tę zasadę, gdy przód pojazdu traci przyczepność (zachodzi podsterowność), to blokowane są koła tylne, by te pozwoliły na obrót pojazdu wokół własnej osi celem skierowania przodu we właściwą stronę.
Analogicznie, gdy mamy do czynienia z nadsterownością, kiedy to pojazd zbyt szybko obraca się wokół własnej osi (szybciej, niż pokonuje zakręt) blokowane są koła przednie, by spowolnić ten ruch poprzez wytworzenie niwelującej go podsterowności. Wszystkie te korekty zachodzą wielokrotnie w ciągu sekundy i tworzą w rzeczywistości kontrolowany uślizg wszystkich czterech kół. Poślizg kół jest obliczany na podstawie prędkości obrotowych kół, czujnika przyspieszenia poprzecznego, czujnika przyspieszenia kątowego, czujnika skrętu kierownicy oraz ciśnienia w układzie hamulcowym. Na podstawie analizy danych z tych czujników system określa czy wystąpiła nadsterowność czy podsterowność i odpowiednio reaguje wyhamowaniem odpowiednich kół. Wielu kierowców mylnie uważa, iż system ESP pozwala na przejechanie dowolnego zakrętu z nieograniczoną prędkością. Jest to oczywiście błędne stwierdzenie. Stabilizacja toru jazdy faktycznie w pewnym stopniu zwiększa dopuszczalną prędkość początkową podczas wejścia w zakręt, gdyż umożliwia optymalne wykorzystanie przyczepności wszystkich kół, oraz, jako że do korygowania toru jazdy używane są hamulce, spowalnia pojazd w trakcie pokonywania zakrętu, jednak nie zwiększa przyczepności kół do podłoża, tak więc wypadnięcie z zakrętu jest jak najbardziej możliwe.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

E5 – Silnik spełniający normy czystości spalin Euro 5. Normy obowiązują od 1 stycznia 2011 roku i dotyczą każdego nowego samochodu. Każdy samochód przekraczający powyższe normy nie może być sprzedany jako nowy (pierwsza rejestracja) po 31 grudnia 2010 roku.

ELEKTRYCZNE WSPOMAGANIE UKŁADU KIEROWNICZEGO – system działający w zależności od prędkości pojazdu. Im jest większa prędkość tym system działa słabiej. Największa siła wspomagania uzyskiwana jest w czasie manewrów przy małej prędkości np. przy parkowaniu

EMISJA CO2 (g/km) – W trakcie pracy silnika uwalniane do atmosfery zostają szkodliwe substancje – dwutlenek węgla (CO2) – przyczyniające się do jej zanieczyszczenia. Czym mniej jest wydalanych substancji CO2 przez silnik tym lepiej dla środowiska

 
FILTR CZĄSTEK STAŁYCH– Stosowany w silnikach wysokoprężnych. Oczyszcza spaliny silnika z cząsteczek sadzy powodując znaczne zredukowanie zanieczyszczeń wydobywających się do atmosfery w trakcie pracy silnika.Flexi Fuel – Oznaczenie silnika napędzanego paliwem alternatywnym (biopaliwem) na bazie etanolu.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

 

FACE LIFTING– termin używany w motoryzacji na określenie odświeżania modelu, który z przyczyn marketingowych, finansowych lub konstrukcyjnych jeszcze musi pobyć trochę na rynku do czasu pojawienia się następcy, a w związku z „podeszłym” wiekiem przestaje wyglądać wystarczająco nowocześnie, by sprostać konkurencji. Face lifting jest często traktowany jako okazja do wprowadzenia nowych elementów technicznych, ale nie jest to regułą – wytwórcy raczej ograniczają się do zmian kosmetycznych.

Słownik pojęć motoryzacyjnych

GEOMETRIA UKŁADU JEZDNEGO – nastawy elementów zawieszenia, które wpływają na współpracę koła z jezdnią. Podstawowe parametry charakteryzujące ustawienie kół to zbieżność, kąt pochylenia koła, kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy. W zależności od konstrukcji niektóre z tych parametrów (głównie zbieżność) można regulować.

GDI – oznaczenie samochodu wyposażonego w silnik benzynowy z bezpośrednim wtryskiem paliwa do cylindra. Skrót zastrzeżony dla marki Mitsubishi.

GPS (Global Position System) – satelitarny system nawigacji, pozwalający na ustalenie pozycji samochodu na mapie. Pomaga on również w odnalezieniu pojazdu.

HDI – Określenie rodziny silników wysokoprężnych koncernu PSA Peugeot-Citroen z bezpośrednim wtryskiem.

HILL HOLDER – urządzenie pozwalające ruszyć samochodem na podjeździe bez używania hamulców. W przypadku np. FIATA PANDY jest systemem zintegrowanym z ESP i włącza się automatycznie w następujących warunkach:

  • pod górę: samochód stoi na drodze o nachyleniu większym od 2%, silniku uruchomionym, naciśniętym pedale hamulca i sprzęgła oraz włączonym pierwszym lub wstecznym biegu;
  • z góry: samochód stoi na drodze o nachyleniu większym od 2%, silniku uruchomionym, naciśniętym pedale hamulca i sprzęgła oraz właczonym wstecznym biegu.

W fazie ruszania centralka systemu ESP utrzymuje ciśnienie hamowania w kołach przednich przez okolo 2 sekundy, ułatwiając w ten sposób ruszenie samochodu.

HBA(Hydraulic Breake Assist) – automatyczne zwiększanie ciśnienia hamowania podczas „panicznego” hamowania

HAMOWANIE PULSACYJNE – hamowanie to polega na intensywnym wciśnięciu hamulca, a w momencie, gdy koła przestają się obracać, odpuszczeniu hamulca, by natychmiast znów silnie nacisnąć hamulec. W momentach silnego naciśnięcia hamulca uzyskuje się dużą siłę hamowania, a w momentach puszczenia niesymetria oporów toczenia hamuje ruch poprzeczny samochodu, umożliwiając jego sterowanie.

HUD – Z ang. Head-Up Display (wyświetlacz na wysokości głowy), system przejmowany do motoryzacji z lotnictwa bojowego. Wyświetla na szybie (w samolotach na szybie hełmu pilota, w samochodach na wewnętrznej stronie szyby przedniej przed kierowcą) widok z kamery lub wytwarzany przez komputer, pokazujący np. obraz termowizyjny (Night Vision) albo parametry pracy systemów pojazdu. Wyświetlanie obrazu w takim miejscu – w samochodzie w dolnej części szyby – umożliwia kierowcy zarówno naturalną obserwację drogi, jak i kontrolowanie działania pojazdu lub widzenie drogi i jej pobocza niezależne od oświetlenia.

HYBRYDOWY NAPĘD – Rozwiązanie napędu samochodu, w którym współdziałają ze sobą dwa rodzaje napędów (np. silnik i duże koło zamachowe). W obecnym rozumieniu jednak hybrydowy samochód to auto z dwoma silnikami: spalinowym i elektrycznym. Mogą one pracować oddzielnie – wówczas np. napęd z silnika spalinowego pozwala zarazem ładować akumulatory silnika elektrycznego, który pełni wówczas rolę generatora (prądnicy). Gdy niepotrzebna jest duża siła napędowa lub szczegółowe przepisy wymagają całkowitego zaprzestania wydzielania spalin, samochód taki może jechać tylko na silniku elektrycznym. Możliwe jest jednak również wykorzystywanie napędu równocześnie z obu silników, np. gdy potrzebne jest maksymalne przyspieszenie. Samochód hybrydowy ma z reguły także inne możliwości, jak na przykład odzyskiwanie energii wydatkowanej na hamowanie do ładowania akumulatorów. System „spalinowo-elektryczny” powstał jako odpowiedź na wymogi kalifornijskie (LEV).

IMMOBILISER – rodzaj urządzenia lub systemu mechanicznego, elektrycznego lub elektronicznego, który utrudnia lub uniemożliwia uruchomienie silnika w samochodzie przez nieuprawnione do tego osoby.
W latach 90. stały się popularne immobilisery montowane jako dodatkowe – pastylki, transpondery itp. Obecnie immobiliser (działający na zasadzie odczytywania przez stacyjkę kodu zawartego w kluczyku) jest wyposażeniem standardowym nowych aut.

INTERCOOLER – Chłodnica powietrza doładowującego. W trakcie sprężania powietrza zasysanego przez turbosprężarkę dochodzi do znacznego ogrzania powietrza co powoduje obniżenie gęstości powietrza – do cylindrów dostarczana jest mniejsza ilość powietrza, niż wymaga tego ciśnienie doładowania. Przeciwdziała temu przepuszczenie powietrza przez specjalną chłodnicę (Intercooler). Dzięki temu ilość powietrza, które tłoczone jest do cylindrów wzrasta, a silnik wytwarza większą moc.

JTD – rodzina wysokoprężnych silników Fiata (stosowanych również w Alfie Romeo i Lancii) z bezpośrednim wtryskiem paliwa typu Common Rail.

KATALIZATOR(konwertor) – jest urziądzeniem ograniczajiącym wydzielanie się do środowiska szkodliwych spalin z silnika samochodu. Instaluje się go bezpośrednio za silnikiem, w rurze wydechowej, a korzystne reakcje chemiczne zachodzą w obecności platyny (jako katalizatora). Współczesne katalizatory usuwają około 90 % szkodliwych substancji ze spalin.

KJS (Konkursowa Jazda Samochodem) – czyli rajd popularny organizowany zwykle przez jeden z automobilklubów. Takie imprezy umożliwiają amatorom rajdów uzyskanie rajdowej licencji RII.

Klimatronik–  samochodowa klimatyzacja sterowana elektronicznie

Klimatyzacja automatyczna – Urządzenie służące do wymiany powietrza w kabinie pojazdu (grzejąc je lub chłodząc) zgodnie z zadanymi parametrami mające doprowadzić do jak najbardziej komfortowych warunków w niej. Użytkownik ustawia na panelu sterującym żądaną temperature, a system doprowadza do niej i utrzymuje. System działa tylko przy włączonym silniku

Klimatyzacja automatyczna strefowa – Urządzenie działające na identycznej zasadzie jak klimatyzacja automatyczna z tą tylko różnicą iż możliwe jest ustawienie różnej temperatury dla kierowcy i pasażera (pasażerów). Przykładowo: klimatyzacja 2-strefowa pozwala na ustawienie innej temperatury dla kierowcy i innej dla pasażera siedzącego z przodu; klimatyzacja 4-strefowa pozwala na ustawienie różnych temperatur dla: kierowcy, pasażera z przodu oraz pasażerów siedzących przy oknach z tyłu. Urządzenie to może (w zależności od marek) występować pod różnymi nazwami, np. Climatronic.

Klimatyzacja manualna – Urządzenie służące do wymiany powietrza w kabinie pojazdu (grzejąc je lub chłodząc) zgodnie z zadanymi parametrami mające doprowadzić do jak najbardziej komfortowych warunków w niej. Nie posiada możliwości ustawienia temperatury wewnątrz kabiny tylko regulacje prędkości nawiewu powietrza oraz jego temperatury (ciepło / zimno). System działa tylko przy włączonym silniku

Komputer pokładowy – Urządzenie wyświetlające na monitorze informacje użyteczne kierowcy. Przeważnie są to: temperatura zewnętrzna, chwilowe zużycie paliwa, średnia prędkość jazdy, średnie zużycie paliwa czy dystans, który można przebyć na paliwie znajdującym się w zbiorniku.

Kurtyny powietrzne– To dodatkowe poduszki powietrzne wystrzeliwane z krawędzi dachu samochodu mające za zadanie ochronę głowy kierowcy i pasażerów przy uderzeniach bocznych.KOLEKTOR – oznacza przewód rozprowadzający powietrze (lub mieszankę paliwowo-powietrzną) ze wspólnej rury dolotowej (przewodu od filtra powietrza) do pojedynczych cylindrów (kolektor dolotowy) lub odbierającą spaliny z poszczególnych cylindrów do wspólnej rury wydechowej. Kolektory łączą głowicę z pozostałą częścią układu dolotowego lub wydechowego.

LPG (Liquified Petroleum Gas) – oznaczenie mieszaniny gazów (propan + butan) używanych do napędzania silników spalinowych, pojazdów specjalnie do tego celu przystosowanych

LSD(LIMITED SLIP DIFFERENTIAL) – Mechanizm różnicowy ze zwiększonym tarciem wewnętrznym. Dzięki temu systemowi mechanizm różnicowy przekazuje moment obrotowy na oba koła osi napędowej mimo, że koła znajdują się na nawierzchniach o różnych współczynnikach przyczepności.

MOC SILNIKA – Praca wykonywana przez tłok w cylindrze w jednostce czasu, a więc moc maksymalna to największa praca, do wykonania której zdolny jest silnik w jednostce czasu. W układzie SI jednostką mocy jest wat (1 W = 1 Nm/s). Powszechnie stosuje się jednak również jednostkę koń mechaniczny (1 KM = 735,5 W). Dokładnym odpowiednikiem polskiej jednostki KM jest francuski ch i niemiecki PS, natomiast brytyjski hp wynosi 1,014 KM.

MPI (Multi Point Injection). – Oznaczenie silników z wtryskiem wielopunktowym

MPV (Multi Purpose Vehicle) – pojazdy wielozadaniowe, popularnie nazywane vanami

MSR – regulacja momentu obrotowego silnika podczas zmiany biegów; system zintegrowany jest z systemem ASR i interweniuje w przypadku w przypadku nagłej zmiany biegu zwiększając moment obrotowy silnika, zapobiegając w ten sposób przekazywaniu nadmiernego momentu obrotowego na koła napędzające, które w warunkach niskiej przyczepności kół do drogi mogą spowodować utratę stabilności samochodu.

MultiJet – silnik diesla typu common rail

NADSTEROWNOŚĆ – Cecha charakterystyki jezdnej pojazdu, mająca to do siebie, iż podczas manewrów związanych z pojawianiem się dużych sił poprzecznych (np. podczas szybkiego pokonywania zakrętu) tył pojazdu ma skłonność do szybszego tracenia przyczepności – auto zarzuca tyłem.

Napinacze pasów bezpieczeństwa – pirotechniczny system zwiększania napięcia pasów bezpieczeństwa w momencie uderzenia w przeszkodę i zmniejszenia napięcia w czasie działania siły dośrodkowej (wciskającej pasażera w fotel)

NGT– oznaczenie silnika stosowanego w Mercedesach zasilanego benzyną bezołowiową lub gazem ziemnym.

OHC lub SOHC (Single Over Head Camshaft) – silnik z jednym walkiem rozrządu w glowicy stosowany przy silnikach z dwoma zaworami na cylinder

OFF-ROAD – określenie samochodów terenowych, zawodów w jeździe terenowej, wyposażenia do takich samochodów i zawodów itp

PODSTEROWNOŚĆ– Cecha charakterystyki jezdnej auta mająca to do siebie, iż w manewrach związanych z pojawianiem się dużych sił poprzecznych (np. szybkiego pokonywania zakrętu) przód pojazdu ma skłonność do szybszego tracenia przyczepności – auto wyjeżdża z łuku na wprost mimo skręconych kół. Por. nadsterowność.

PRADNICA – Napędzane przez silnik urządzenie służące do generowania prądu elektrycznego podczas pracy silnika. Klasyczna prądnica wytwarza prąd stały i ma niską wydajność, w związku z czym już od lat 70. XX w. do powszechnego użytku weszły prjądnice pracujące na nieco innych zasadach, wytwarzające prąd zmienny – alternatory.

Poduszka powietrzna kierowcy– (ang. airbag) to, w samochodzie, element pasywnego systemu bezpieczeństwa, ma na celu zamortyzowanie uderzenia o elementy pojazdu ciała pasażerów i kierowcy w wypadku zderzenia. Poduszka powietrzna to specjalnie ukształtowany worek napełniany gazem wystrzelanym pirotechnicznie podczas zderzenia.Poduszka powietrzna kolanowa – To poduszka montowana pod kolumną kierowniczą, lub również naprzeciw pasażera, a jej zadaniem jest ochrona, w sposób bezpośredni, kolan kierowcy w trakcie zderzenia czołowego. W sposób pośredni poduszka kolanowa chroni całe tułowie poprzez ustalenie odpowiedniej pozycji bioder kierowcy lub pasażera w czasie zderzenia.

 

Poduszka powietrzna pasażera – (ang. airbag) to, w samochodzie, element pasywnego systemu bezpieczeństwa, ma na celu zamortyzowanie uderzenia o elementy pojazdu ciała pasażerów i kierowcy w wypadku zderzenia. Poduszka powietrzna to specjalnie ukształtowany worek napełniany gazem wystrzelanym pirotechnicznie podczas zderzenia.

Poduszki powietrzne boczne – To poduszka powietrzna (lub poduszki) umieszczona najczęściej w bocznej zewnętrznej krawędzi fotela. Jej zadaniem jest amortyzacja ciała pasażera w wypadku zderzenia bocznego.

Pojemność skokowa cylindra (cm3) – Jednostka miary podawana w centymetrach sześcienych, określająca geometryczną wartość walca utworzonego przez ścianki cylindra o wysokości skoku tłoka.

Pojemność skokowa silnika (cm3) – Jednostka miary podawana w centymetrach sześcienych, określająca sumę pojemności skokowych wszystkich cylindrów silnika.

Przednie światła przeciwmgielne – Dodatkowe światła poprawiające widoczość w trudnych warunkach atmosferycznych np. w mgle

 

Quattro – oznaczenie w marce Audi stałego napędu na cztery koła

 
Roadster – rodzaj otwartego nadwozia (cabrio) dwuosobowego samochodu sportowego, charakteryzującego się przedłużoną pokrywą silnika i krótką pokrywą bagażnika

Relingi dachowe – stale podlużne belki, najczęściej stosowane w autach typu kombi, pozwalające na wygodną i szybką instalację bagażnika dachowego

RWD(Raer Wheel Drive) – oznaczenie samochodu napędem na tylnie koła.

Reflektory ksenonowe – reflektory wypełnione gazem ksenonowym. Łuk elektryczny przechodząc przez gaz wytwarza jednostajne białe światło o większej intensywności niż w konwencjonalnych żarówkach. Pojazdy wyposażone w takie reflektory oferują dużo lepszą widoczność. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej reflektory ksenonowe zamontowane w pojeździe muszą być samopoziomujące oraz posiadać spryskiwacze

Regulowana kolumna kierownicy – System ułatwiający zajęcie poprawnej pozycji za kierownicą. Umożliwia zmianę położenia koła i kolumny kierownicy w góre i dół. W niektórych wersjach również do przodu i tyłu

Regulowana wysokość fotela kierowcy – Konstrukcja fotela kierowcy pozwalająca na jego regulację w pionie ułatwiając tym samym zajęcie poprawnej pozycji za kierowcą.

Rozstaw osi (mm)– Odległość między płaszczyznami pionowymi przechodzącymi przez środek koła przedniego i tylnego po tej samej stronie auta. Wartość ta (zazwyczaj) określa długość wnętrza pojazduSedan – rodzaj czterodrzwiowego (czasami dwudrzwiowego) nadwozia z pokrywą bagażnika nie zintegrowaną z tylną szybą

SUV (Sport Utilities Vehicle) – pojazdy terenowe – wielozadaniowe, potrafiące sobie poradzić w wielu warunkach drogowych czy na bezdrożach

Symmetrical AWD – Stały, symetryczny napęd wszystkich kół. Został stworzony w 1972 roku przez Subaru. System zachowuje obustronną równowagę z nisko położonym środkiem ciężkości. Ponadto w przypadku poślizgu kół rozkład momentu obrotowego pomiędzy osią przednią i tylną jest automatycznie kontrolowany dając pewność prowadzenia samochodu.

System doświetlenia zakrętów – System wykorzystuje dodatkowe źródło światła (umieszczone w reflektorze przednim świateł mijania lub w reflektorze przeciwmgielnym) lub skrętne reflektory. W przypadku skrętu kierownicą (lub włączenia kierunkowskazu), system doświetla strefę skrętu pojazdu (wewnętrzną część zakrętu).

System Follow Me Home – Urządzenie powodujące pozostawienie na kilkadziesiąt sekund zapalonych świateł mijania po zgaszeniu silnika oraz wciągnięcia kluczyka ze stacyjki.

System kontroli trakcji – System mający za zadanie niedopuszczenie do nadmiernego poślizgu kół pojazdu podczas przyspieszania (posiada odwrotne działanie w stosunku do systemu ABS). System może posiadać różne nazwy. Przykładowo: ASR min w Mercedes-Benz, Volkswagen, Fiat. TCS – Ford, Saab, Chevrolet. DSC w BMW. Można również spotkać oznaczenie TC.

System ograniczający skutki kolizji – Działa na zasadzie analizy warunków drogowych i zbliżania się do zidentyfikowanych przeszkód. Jeżeli prędkość zbliżania się przekroczy wartość progową, system ostrzega kierowce. Jeżeli kierowca nie podejmie działań zmierzających do zmniejszenia prędkości system automatycznie napnie pas bezpieczeństwa i delikatnie zacznie hamować. W przypadku stwierdzenia przez system że kolizja czołowa jest nieunikniona, a kierowca nadal nie podejmuje żadnych działań, pasy bezpieczeństwa na obu przednich fotelach są silnie napinane i następuje mocne hamowanie. System nie zatrzymuje całkowicie pojazdu. Różne marki posiadają różne jego oznaczenia, np.: w Hondzie nazwany został CMBS.

System rozdzielający siłę hamowania EBD – Działa razem z układem ABS, analizując rozkład masy w samochodzie i automatycznie regulując siłę hamowania działająca na przednie i tylne koła, pomagając zachować stały kierunek jazdy

System Terrain Response– Dokonuje regulacji ustawień silnika, skrzyni biegów, centralnego układu różnicowego i podwozia, aby pojazd najlepiej dostosować do wymagań terenu po którym się porusza. Kierowca posiada do dyspozycji ustawienia: Ogólne (dla większości warunków na szosie i łatwych warunków jazdy terenowej), Trawa / Szutr / Śnieg, Błoto i Koleiny, Piasek. Technologia opatentowana przez firmę Land RoverTarga– rodzaj nadwozia pojazdu, zwykle sportowego, ze zdejmowaną środkową częścią dachu (szyby przednia i tylna są stałe)

TCS(Traction Control System) -układ kontroli trakcji . System zapobiega utracie przyczepności kół przy ruszaniu na śliskiej nawierzchni. Oznaczany również symbolami ABD, TRACS, ASR, TC.

TD – silnik wysokoprężny (Diesel) z turbosprężarką

TDCI – Rodzina wysokoprężnych silników Forda z bezpośrednim wtryskiem oleju napędowego typu Common Rail.

TDI – Rodzina wysokoprężnych silników Volkswagena z bezpośrednim wtryskiem oleju napędowego.

TEMPOMAT – Urządzenie służące do utrzymania zadanej przez kierowcę prędkości jazdy niezależnie od tego, czy samochód jedzie po szosie poziomej, pod górę czy w dół. Po włączeniu tempomatu nie trzeba naciskać pedału gazu. Tempomat opatentowano w roku 1940, ale zastosowano po raz pierwszy w praktyce dopiero w roku 1957. Nowoczesne układy tego typu są całkowicie zelektronizowane, funkcjonują nie tylko na zasadzie sterowania dopływem paliwa do silnika, ale również ingerencji w układ hamulcowy, łączone są z komputerowo nadzorowanymi systemami radarowymi, zapewniającymi zachowanie prędkości w miarę możliwości, to jest np. z odpowiednim dostosowaniem się do płynności ruchu, hamowania w razie pojawienia się przed autem przeszkody itp.

Tiptronic S – automatyczna skrzynia biegów, pozwalająca na manualną korektę przelożenia; stosowane najczęściej w pojazdach sportowych

TUNING – przeróbki i modernizacje seryjnych samochodów do indywidualnych potrzeb, zwiększanie mocy silnika, modyfikacje zawieszenia, przeróbki wnętrza i zmiany zewnętrzne (optyczne) pojazdu.

TURBOSPRĘŻARKA – umożliwia nawet kilkakrotny wzrost mocy danego silnika dzięki powiększeniu masy ładunku mieszanki tłoczonej do cylindra. Zwykle wirowa sprężarka umieszczona jest w układzie dolotowym.

Twin Spark – silnik z dwiema świecami na każdy cylinder

UKŁAD WYDECHOWY – Układ odprowadzający spaliny z komory spalania. Musi być bardzo wytrzymały, bo opuszczające silnik spaliny są nie tylko gorące, ale też poruszają się z prędkością nadźwiękową. Przewód ten zaczyna się w głowicy, po wyjściu z której łączy się z pozostałymi kanałami wydechowymi w kolektor wydechowy. Za kolektorem może być montowane turbodoładowanie, a konkretnie jego część napędzana spalinami, czyli turbina. Za kolektorem wydechowym zaczyna się dalsza część układu wydechowego, w której wyróżnić można np. katalizator z układem sterującym, tłumik, rury wydechowe.

V (Valve) – ilość zaworów na cylinder; liczbę podaje się przed literą „V”, na przyklad 16V – silnik z szesnastoma zaworami (odwrotnie podane, np.: V6, oznacza silnik w układzie widlastym o sześciu cylindrach)

VDC (VEHICLE DYNAMICS CONTROL) -Kontrola dynamiki pojazdu, nazwa systemu ESP stosowanego w Alfie Romeo.

VSC(VEHICLE STABILITY CONTROL) – Kontrola stabilności pojazdu, nazwa systemu ESP stosowanego w Toyocie.

VTEC – Elektroniczna kontrola zmiennych faz rozrządu i wzniosu zaworów, system zmiennych faz rozrządu stosowany w Hondzie. Powstał pod koniec lat 80.

VTG – Z niem. Variable Turbinengeometrie (zmienna geometria turbiny) w układach turbodoładowania. Nie jest to określenie ścisłe, ponieważ chodzi o zmienne ustawienie łopatek kierownicy turbiny. Kierownica turbiny to wieniec łopatek, który nakierowuje spaliny na łopatki wirnika turbiny. Przy niskiej prędkości przelotowej strumienia spalin łopatki kierownicy ustawiają się prostopadle do łopatek wirnika turbiny (na turbinę kierowane są wszystkie spaliny). Przy wzroście prędkości spalin siłownik przestawia łopatki kierownicy bardziej płasko, umożliwiając części spalin niemal swobodny przepływ. Dzięki takiej konstrukcji już najsłabszy przepływ spalin powoduje efektywne napędzanie turbiny, a tym samym skuteczne doładowanie już na niskich obrotach. Po podobne rozwiązanie (pozwalające wyeliminować też zawór upustowy turbosprężarki) sięgnęli niemal wszyscy producenci, choć nie zawsze nazywa się ono VTG – np. Volvo stosuje określenie VNT.

VVT-i – Inteligentny system zmiany faz rozrządu silnika gwarantujący optymalną charakterystykę pracy układu dolotowego i wydechowego dostosowywujący się do charakterystyki jazdy kierowcy, tak aby zapewnić jak najlepsze wykorzystanie właściwości silnika przy równoczesnym ograniczeniu spalania.

WAHACZ – Element zawieszenia samochodu łączący piastę koła (zwrotnicę) z nadwoziem. Wahacz może być ustawiony poprzecznie, wzdłużnie lub ukośnie w zależności od sposobu jego zamocowania i prowadzenia koła.

WTRYSK PALIWA – system dostarczający wprost do cylindra (wtrysk bezpośredni), do kanału ssącego każdego z cylindrów (wtrysk pośredni wielopunktowy) lub do kolektora ssącego (wtrysk pośredni jednopunktowy) określoną dawkę paliwa płynnego pod ciśnieniem. Zwiększa on moc silnika, przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia paliwa i szkodliwych substancji w spalinach.

ZBIEŻNOŚĆ – Element geometrii układu jezdnego samochodu. Określa ustawienie kół w stosunku do osi wzdłużnej pojazdu. W autach z napędem na koła przednie najczęściej są one ustawiane rozbieżnie (podczas przenoszenia napędu mają tendencje do „zbiegania się” do środka auta, ustawiając się równolegle do osi wzdłużnej). W samochodach z napędem na oś tylną koła przedniej osi są często ustawiane zbieżnie, gdyż podczas jazdy powstają momenty rozchylające koła na zewnątrz – wówczas ustawiają się równolegle do osi wzdłużnej auta. Zbieżność wiąże się z własnościami jezdnymi i ma wpływ na zużycie opon.

X-Tronic CVT – Bezstopniowa automatyczna skrzynia biegów. Wyeliminowano w niej przerwy w przyspieszaniu występujące przy zmianie przełożeń.

xDrive– System napędu na cztery koła adaptacyjnie rozdzielający moc na obie osie, pozwalając tym samym maksymalnie wykorzystać moc i dynamikę auta poprzez znaczną poprawę trakcji na wszystkich rodzajach nawierzchni. Dzięki temu siła napędowa przenoszona jest na drogę zawsze w optymalny sposób – również na ostrych zakrętach, przy ruszaniu na wzniesieniach lub na śliskiej nawierzchni. Nazwa stosowana w marce BMW.

Więcej terminów i pojęć motoryzacyjnych znajdziesz w – motosłownik.

8 komentarzy do “Co to jest? Czyli słownik pojęć motoryzacyjnych”

  1. Witam . Przeszukalem caly net i nic nie ma o oznaczeniach zawieszenia samochodowego tj PWP KR ST OW SS ST .Prosze o pomoc co oznaczaja te skroty Dzieki:)

  2. Pojęcia jest dosyć znane dla każdego, jednak kobieta nie zapamięta wszystkiego, nawet jak jest młoda. Może zapamiętać, jaka była promocja w Rossmanie. No, ale takie pojęcia, jak by chciała tylko do niczego nam się to nie przyda, może kiedyś.

  3. no tak zgadza się jednak nie każdy chce. Wiadomo jak to wszystko działa na każdego z nas. Nie chce się czytać to nie czyta, potem są problemu z takich osobnikiem bo nie zna zasad ;D
    życie,,,

  4. No właśnie wiadomo, że każdy, kto chce, musi i chce się dowiedzieć powinien skorzystać z takich poradników.
    Prosimy jak najwięcej takich opisów, przydadzą się dla każdego.

  5. Witam. Bardzo przydatny słownik dla każdego, kto nie wie, co i jak się nazywa. Jednocześnie może być, jako odświeżenie dla innych kierowców, nie każdy pamięta wszystko. Warto przeczytać taki słownik.

Możliwość komentowania została wyłączona.